اثربخشی حاصل از اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی طرح فرهنگی نجات آب کشاورزی

پژوهشگران:

ابوالفضل مساعدی

نفیسه حسنعلی‏زاده

محمد قبائی سوق

مجری: دانشگاه فردوسی مشهد

کارفرما: شرکت آب منطقه­ای خراسان رضوی- گروه تحقیقات کاربردی

سال: 1395

دریافت فایل گزارش نهایی

چکیده پژوهش:

استفاده صحیح از منابع آب و حفظ و حراست از آن‌ها نه تنها نیازمند تهیه و تدوین برنامه‏های واقع‏بینانه و منطبق با ویژگی‏های مناطق از سوی دست‌اندرکاران است بلکه به تأیید و اجرای آن از سوی تمامی مصرف‌کنندگان نیازمند می‌باشد. میل به توسعه از یک طرف و کاهش کمی و کیفی منابع آب از سوی دیگر، مشکلاتی را بوجود آورده‌است که نیازمند فکری نو، اندیشه‏ای برتر و راهکارهای واقع‏بینانه و دور اندیشانه است. بر این اساس شرکت آب منطقه‏ای خراسان رضوی اقدام به اجرای طرحی تحت عنوان "طرح فرهنگی نجات آب کشاورزی" با مشارکت معلمین و دانش‏آموزان در طی سال‌های 1387 الی 1392 در سطح مدارس در استان خراسان رضوی نمود. هدف از گزارش تحقیقاتی حاضر، ارزیابی اثربخشی حاصل از اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی طرح فرهنگی نجات آب است، تا از این طریق بتوان به نقاط قوت و ضعف این طرح پی برده و در رابطه با نحوه‌ی اجرای آن در سال‌های آتی تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی نمود. بدین منظور ابتدا تمامی گزارشات اجرای طرح طی سال‌های 1388 الی 1392 مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. با بررسی تمامی موارد آموزشی، نشست‌هایی با مجریان طرح به صورت مصاحبه صورت گرفت. در نهایت پرسشنامه‌ای به منظور اطلاع از دیدگاه‌های معلمین در این‌ راستا (پس از تأیید مسئولین مربوطه) در سایت طرح فرهنگی نجات آب کشاورزی قرار گرفت و بیش از 100 نفر از معلمین شرکت کننده در این طرح پاسخ‌های خود را در رابطه با سؤالات مطرح شده و نظر سنجی مربوطه ارائه نمودند. به این منظور تعداد 42 سؤال مطرح شده بود که به طور کلی 8 موضوع را مورد بررسی قرار دادند. این موضوعات عبارتند از: زمان‏بندی اجرای طرح، امکانات آموزشی به کار گرفته شده در طرح، کیفیت و کمیت اطلاع‏رسانی در رابطه با اجرای طرح، سیستم آموزشی استفاده شده در طرح، نحوه برگزاری آزمون‏ها، مسابقات و تشویق‏های در نظر گرفته شده در طرح، اجرای مجدد طرح در سال‌های آتی، تأثیر طرح در افزایش سطح آگاهی و درک بحران آب و تأثیر طرح در نگرش مشارکت کنندگان نسبت به صرفه‏جویی در مصرف آب. در ادامه، تحلیل‏های آماری بر روی موضوعات مختلف طرح بر اساس آزمون‌های من-ویتنی و کروسکال-والیس صورت گرفت و مقایسه بین موضوعات مختلف طرح از دیدگاه معلمین با تفکیک آن­ها در گروه‏های مختلف (بر اساس: جنسیت، سن، میزان تحصیلات، رشته تحصیلی، مقطع تدریس و تعداد سال‌های مشارکت در طرح) صورت گرفت. به‌طور کلی اکثر معلمین با ابعاد مختلف طرح موافق بوده‏اند. به طوری که این طرح بیشترین اثربخشی را در نگرش معلمین نسبت به صرفه‏جویی در مصرف آب و فرهنگ‏سازی آن داشته (بیش از 91 درصد) و هم‏چنین بیش از 91 درصد معلمین شرکت‏کننده در این طرح خواستار اجرای طرح در سال‏های آتی بوده‏اند. کم‌ترین میزان رضایت از این طرح از کیفیت سیستم آموزشی می‌باشد که تنها نزدیک به 60 درصد با آن موافق بوده‌اند. در رابطه با زمان‌بندی اجرای طرح هم درصد موافقت معلمین در حدود 64 درصد می باشد، در حالی که در رابطه با سایر موضوعات مورد بررسی حداقل بیش از دو سوم معلمین مشارکت‌کننده اظهار موافقت نموده‌اند. در جمع‏بندی کلی، این طرح باعث افزایش آگاهی شرکت‏کنندگان در زمینه بحران آب در استان خراسان رضوی شده است. اثر بخشی ابعاد مختلف طرح از دیدگاه معلمین مشارکت کننده در این تحقیق نشان می‌دهد که در مجموع این طرح یک طرح موفق بوده و اجرای آن در سال‌های آتی پیشنهاد می‌شود. بر همین اساس پیشنهاداتی در ارتباط با نهادینه نمودن حفاطت کمی و کیفی از منابع آب از طریق کتب تحصیلی، بروشورهای تبلیغاتی، آموزش خانواده، آموزش کشاورزان و بهره‌برداران، صدا و سیما، تشکیل سازمان‌های مردم نهاد، ایجاد کمپین‌های (گروه‌های مردمی) نجات آب و برگزاری کنفرانس‌های دانشجویی و همایش‌های مردمی ارائه شده است.

بازدید:189